Een op vijf studenten besteelt campussupermarkt

Maar liefst 20 procent steelt weleens, blijkt uit een onderzoek door studenten. Op de Erasmus Universiteit wordt meer gestolen dan op andere campussen, zegt de supermarkteigenaar.

Ongeveer 18 procent van de studenten die de campussupermarkt bezoekt, heeft weleens één of meerdere producten bewust niet afgerekend. Dat blijkt uit een onderzoek van een groep masterstudenten Gedragseconomie onder 538 ondervraagden.

Een op de tien studenten gaf zelfs aan regelmatig proletarisch te winkelen. De gedragseconomie-studenten experimenteerden in hun onderzoek met een ‘waarheidsserum’ om studenten tot eerlijke antwoorden te bewegen: de helft van de ondervraagden kreeg een extra vraag aan welk goed doel de onderzoekers geld moesten schenken. De studenten in deze groep gaven in 21 procent van de gevallen toe wel eens levensmiddelen te verdonkeremanen. Studenten die deze vraag niet kregen deden dat in slechts 16 procent van de gevallen.

Student Gedragseconomie Luc Schneider, die samen met Daniel Harding, Merel van Hulsen, Yuhan Huang en Andreea Beznea het onderzoek uitvoerde, noemt de uitkomst ‘behoorlijk hoog, maar niet schokkend’. Hij kreeg wel veel opvallende reacties van deelnemers. “Een aantal was bang dat we de diefstal zouden rapporteren. Ook viel op dat studenten die zelf wel eens wat stelen, meer rechtvaardigingen voor diefstal konden bedenken dan degenen die dat nooit doen. Sommigen vonden stelen geoorloofd als je even geen geld hebt, of als je het alleen incidenteel doet.” Hij vermoedt dat dankzij het ‘waarheidsserum’ het merendeel van de diefstallen is blootgelegd.

De Spar-supermarkt op de campus heeft uitsluitend selfservice-kassa’s. De supermarkt is onderdeel van DenkDifferent, een groep supermarkten op zeven universiteitsterreinen. Erwin Binneveld van dat bedrijf schrikt niet van de uitkomsten van het onderzoek. “Wij doen hier zelf ook onderzoek naar, door middel van steekproeven en het bestuderen van camerabeelden. Op basis daarvan gaan we ervan uit dat 2 tot 3 procent van de klanten een notoire dief is. 85 procent is eerlijk en ongeveer 12 procent is gelegenheidsdief. Dat komt dus redelijk overeen met de uitkomsten.”

Toen de selfservice-kassa’s werden ingevoerd, had Binneveld ook verwacht dat dat tot meer diefstal zou leiden. “Bij een gewone supermarkt ga je uit van 0,7 tot 0,8 procent omzetderving door diefstal. Toen we overschakelden op self-checkout, hadden we gerekend op een stijging naar 1,5 tot 2 procent. Maar dat is niet gebeurd, voor zover we kunnen zien.”

Overigens legt de Spar zich niet op voorhand neer bij wat meer diefstal. Binneveld geeft regelmatig trainingen om personeel alert te maken. “De echte dieven pak je niet: die zijn heel koel en gedragen zich onopvallend. Wij richten ons op de gelegenheidsdief. Die heeft de neiging om te stelen maar vindt het wel heel spannend, twijfelt nog tot aan de kassa. Ik train mijn personeel om dat gedrag te herkennen: heel strak naar binnen en weer naar buiten lopen, overdreven om zich heen kijken.”

Toch gaat het regelmatig mis. “Ik was laatst bij het filiaal van de Spar in Rotterdam en toen had ik er binnen vijf minuten één te pakken”, vertelt Binneveld. “Een student. Hij begon behoorlijk te schreeuwen. Dan neem ik hem mee naar buiten en dan ga ik hem op net iets te luide toon toespreken. Uiteindelijk is hij er vanaf gekomen zonder boete, maar hij stond wel voor schut. Daar wil ik naar toe: dat we bijvoorbeeld een taart cadeau geven aan de honderdste die naar buiten loopt zonder te betalen. Dat vinden ze het allerergste: dat andere studenten het zien.” Een rechtenstudente kreeg laatst wel een boete van 181 euro voor stelen. “Toen de politie kwam zeiden ze tegen haar: hee, ben jij het weer.”

“Je moet wel oppassen voordat je iemand beschuldigt van diefstal: soms is er geen opzet in het spel”, nuanceert Binneveld.  “Of iemand wil een kaascroissantje afrekenen, maar kan die niet vinden en slaat daarom maar een gewoon croissantje aan. ’t Wordt je als klant ook niet makkelijk gemaakt met die selfservice. Medewerkers beginnen daarom kalm: ‘Ik zie dat het afrekenen niet goed lukt, kan ik je misschien helpen?’ Als ze dan aan het stelen zijn dan schrikken ze wel.”

Van alle campussupermarkten wordt in Rotterdam het meest gejat, vertelt Binneveld. “Meer dan in de kleinere steden, maar ook meer dan in Amsterdam.” Het belangrijkste verschil volgens Binneveld: hier staat een hogeschool naast de campus. “Uit de statistieken blijkt dat hogeschoolstudenten een andere mentaliteit te hebben.”